Er is behoorlijk wat ophef in de media naar aanleiding van het onderzoek van de Raad voor Cultuur en de SER naar de economische positie van kunstenaars. Niet onbegrijpelijk, want de uitkomsten zijn schokkend. De onderzoekers brachten de gevolgen in kaart van de bezuinigingen in 2014 en volgende jaren: 200 miljoen bezuinigingen door het rijk, gevolgd door nog eens 350 miljoen bij Provincie en Gemeente. Bij elkaar meer dan een half miljard euro aan initiële bezuiningen dus.
Volgens het rapport werkten er in 2013 106.000 zelfstandigen in de culturele sector. Zij verdienden gemiddeld 30% minder dan een modaal inkomen en kunnen meestal geen voorzieningen treffen voor arbeidsongeschiktheid of pensioen,
De Raad voor Cultuur startte dit onderzoek voor de Agenda Cultuur 2017 – 2020 en verder en zal de uitkomsten ook gebruiken om minister Jet Bussemaker te adviseren over de besteding van de 2 miljoen euro (!) die dankzij een amendement van de Tweede Kamer beschikbaar is gesteld voor de verbetering van de positie van kunstenaars op de arbeidsmarkt.
Mij verbazen drie dingen: Ten eerste de ophef over dit rapport. Niet alleen prominenten uit de kunstwereld, maar ook gezaghebbende instituten hebben precies deze ontwikkeling voorspeld.
Ten tweede: de uitkomsten betreffen voor ongeveer 40% beroepsgroepen die deel uitmaken van de creatieve industrie. Deze sector wordt door beleidsmakers nog steeds gepositioneerd als een belangrijke banenmotor. Kennelijk vraagt de transitie naar de home-shore economie (de zesde economische revolutie sinds de uitvinding van de stoommachine) toch nog om heel andere interventies om te waarborgen dat werknemers en ZZP’ers een fatsoenlijke boterham kunnen verdienen.
Ten derde: de totale wanverhouding tussen de problemen en het kaliber oplossingen dat wordt aangereikt. Minister Bussemaker heeft 2 miljoen vrijgemaakt. Er zijn sinds 2014 zes sectorplannen in uitvoering met onder andere de volgende doelstellingen: 100 leer werkplekken te creëren, 825 werklozen en werkzoekenden te helpen om een nieuwe baan te vinden of – schrik niet – aan de slag te gaan als zelfstandige, 500 zzp’ers en 200 werknemers scholing aan te bieden in ondernemerschap en in het genereren van meer eigen inkomsten, 1250 medewerkers en werkzoekenden via een loopbaancheck- en advies beter inzicht in hun competenties en mogelijkheden te bieden, zodat zij gericht naar een andere baan kunnen toewerken. Als je je bedenkt dat het om 106.000 ZZP’ers gaat en in totaal om circa 250.000 mensen die werkzaam zijn in de culturele sector, dan hier is sprake van hooguit een dauwdruppeltje op een gloeiende plaat.
Het is te hopen dat huidige en toekomstige generaties beleidsmakers gebruik gaan maken van de instrumenten die voorhanden zijn om nog voor de feitelijke ingreep inzicht te krijgen in de mogelijke effecten ervan. Ik zal om te beginnen Joop Daalmeijer en Mariette Hamer een mailtje sturen met een voorstel van Veranderlab.
Het gehele rapport van de Raad voor Cultuur en SER lezen? Klik hier voor een link naar het gehele rapport.
De monitor Creatieve Industrie vind je hier.
