Archief voor categorie: Veranderingen

Een tijdje geleden was ik op een symposium over cultureel ondernemen in de erfgoedsector. Boeiend vond ik het – de mogelijkheden en moeilijkheden die de sector heeft, de veranderingen die plaatsvinden – daar wilde ik meer van weten. Daarom bezocht ik in November de Reuvensdagen, het jaarlijkse evenement van archeologisch Nederland, en ga ik nu in gesprek met mensen in de sector. Ik wil begrijpen wat er gebeurt, en ik wil een bijdrage kunnen leveren aan succesvolle veranderingen en goede samenwerking.

Mijn zoektocht leidde mij vanochtend naar Woerden, waar ik met Boudewijn Goudswaard van The Missing Link praatte. Goudswaard is archeoloog én ondernemer, een combinatie die niet vaak te vinden is in de erfgoedsector. En een combinatie die niet bij iedereen goed valt. “Ik wordt door sommige op handen gedragen, door andere verguisd”, zegt hij zelf. Dat heeft onder anderen te maken met het feit dat hij ook commerciële belangen meeweegt, en dat hij bewoners en gebruikers wil laten meebepalen. Voor velen botst dat met academische eisen en het belang van degelijk onderzoek.

Maar zo moeit dat juist, zegt Goudswaard. Want erfgoed, dat zijn wij allemaal. Dat is onze identiteit, onze geschiedenis. Ook daar, stelt hij, geldt het democratische principe: alle betrokkenen moeten kunnen meepraten, en niet alleen de erfgoedprofessionals. “Het is net zoals in de politiek: ook daar praten burgers mee, ook al heeft niet iedereen er even veel verstand van. En dat is goed zo, dat is democratie”, zo Goudswaard. Het erfgoed, de kennis van ons verleden, is volgens hem de basis van een verhaal, dat wij gezamenlijk maken. Dat verhaal, en daarmee het doel dat men wil bereiken, bepalen alle betrokkenen samen: de opdrachtgever, vaak een ontwikkelaar, archeologen en deskundigen, gemeente en de eindgebruikers. Pas dan kan erfgoed echt een functie hebben in de maatschappij. Pas dan creëert en versterkt het identiteit, of kan het gebruikt worden voor toerisme en recreatie of educatie, zoals bijvoorbeeld het archeologische Park Matilo in Leiden, waar kinderen klimmen op speltoestellen in Romeinse stijl.

Volgens Goudswaard begint een project niet met zoeken en graven, maar met doelen bepalen. Reverse Archeology noemt hij dat, en ik vind het een boeiend concept. Het is zelfs vergelijkbaar met de aanpak van het Veranderlab. Ook wij nemen het doel als uitgangspunt van een veranderingsproces, en aan het bepalen van het doel besteden wij veel aandacht. Ook voor ons is het belangrijk dat iedereen betrokken is, gehoord wordt, meedenkt. Pas dan is de verandering van allen, wordt ze gedragen en kan zij succesvol zijn. Nooit gedacht dat erfgoed en veranderen zo veel gemeen hebben!

Keuzes maken valt niet mee, dat weten we allemaal. Zeker als er veel mogelijkheden zijn, dat zie ik telkens weer. Vanochtend bijvoorbeeld coachte ik een werkeloze architect, die zo langzaam beseft dat het lastig wordt om in deze crisis een baan te vinden in haar beroep. Ze moet dus een Plan B bedenken. De mogelijkheden lijken eindeloos, maar aan alles zitten natuurlijk ook nadelen. De perfecte keuze is dus niet mogelijk. En toch wil en moet ze het (zo eist ze van zichzelf) perfect doen. Met als gevolg dat ze helemaal niet kiest en daarmee geblokkeerd is.

Afgelopen week, toen ik tijdens de Startersdag voor de Kamer van Koophandel startende ondernemers adviseerde, zag ik soortgelijke problemen. Mensen hebben een idee, en die willen ze aan iedereen aanbieden of verkopen. Maar zo werkt het helaas niet. Zonder een helder product, zonder duidelijke doelgroep is het lastig om succesvol te zijn. Want aan de ene kant bereik je de mensen niet die je product willen kopen, omdat je niet weet waar ze zijn. En aan de andere kant kun je niet doelgericht werken omdat je geen idee hebt waar je naartoe wil.

Wat te doen? Sociaalpsychologisch onderzoek laat zien dat het makkelijker is om uit 5 soorten jam te kiezen dan uit 30. Maak dus bijvoorbeeld een eerste selectie van 3-5 mogelijkheden, en ga dan pas echt kiezen. Klinkt simpel, maar kan echt helpen.

Bovendien: geen keuze maken is ook een keuze. Het lijkt makkelijker, maar het leidt er in feite toe dat de omstandigheden bepalen wat je doet. Denk er eens over na: wil je dat? Wij weten dat mensen over het algemeen veel minder spijt hebben van de dingen die ze wel gedaan hebben dan van de dingen die ze niet gedaan hebben. Maak dus je keuze, ook al ben je er niet zeker van. Beter een verkeerde keuze dan geen keuze. Je leven wordt er beter van.

Als de G20 er niet uitkomen, dan biedt een G1000 van betrokken burgers misschien meer soelaas, dacht David van Reybrouck. Van Reybrouck kennen we als auteur van het boek Congo. Maar hij blijkt ook de gangmaker te zijn achter de Burger Top die vandaag plaatsvindt in Tour & Taxis in Brussel. Omdat de 100 plekken snel waren vergeven, zijn er op bijna dertig andere locaties in België vergelijkbare bijeenkomsten. De bedoeling van de G1000 is om met elkaar in kaart te brengen waar men echt wakker van ligt en wat voor oplossingen er bedacht kunnen worden. België zit deze week 500 dagen zonder missionaire regering, de begroting van 2011 is nog niet goedgekeurd en de Europese commissie heeft een officiële waarschuwing doen uitgaan dat het begrotingstekort te hoog oploopt. Daarmee loopt België een reëel risico om ook tot één van de zeurolanden te worden gebombardeerd.

Van Reybroucks iniatief doet een appèl op het onderzoekend vermogen van de samenleving. Dat is een verstandige stap omdat degenen die er voor moeten zorgen dat er een regering komt die (onder andere) de begroting op orde brengt, er maar niet in slagen om iets voor elkaar te krijgen. Dit onvermogen creëert een netwerk van betrokkenheid in de samenleving. In dit soort netwerken vind je meestal de mensen die op basis van hun eigen concrete ervaringen en kennis kunnen bijdragen aan het vinden van een oplossing. Samen beschikken ze immers over zeer veel kennis en over een gigantisch repertoire waaruit nieuwe oplossingen voor nieuwe problemen kunnen ontstaan. Ook is het belangrijk dat dankzij hun actie een extern bindende factor ontstaat.  Zonder een externe bindende factor is is het vaak erg moeilijk om  meningsverschillen te overbruggen.

De werkwijze om een grote groep mensen in groepjes van maximaal tien met elkaar te laten praten over ervaringen, dromen en datgene wat nodig is om die droom één stapje dichterbij te brengen, is buitengewoon effectief weet ik uit eigen ervaring. Ervaringen kun je immers niet ontkennen, de meeste dromen zijn inspirerend en de werkwijze garandeert dat mensen een keer goed naar elkaar luisteren. Tegen de tijd dat er over acties gesproken wordt, is er door de eerste twee stappen vaak al enthousiasme, energie en draagvlak ontstaan. Dit een Burger Top of G1000 noemen vind ik een vondst en dat de voorzitters van de zeven (!) Belgische parlementen aanwezig zijn zullen bij het slot van de manifestatie is een mooi voorbeeld van verbinding maken naar de bestaande orde. De Belgische media zijn enthousiast en besteden veel aandacht aan het initiatief. De geïnterviewde politici houden zich wat meer op de vlakte: ‘Wij wensen mijnheer Van Reybrouck veel succes’, zo meldde het Radio 1 Nieuws vanochtend. Ik ook. En ik ben erg benieuwd naar de uitkomsten.

Lees hier Van Reybroucks blog over de voorbereidingen en bekijk hier de website van G1000